UberPop vs taximarkt: 1-0? Een terugblik op de voorpremière van ‘Taxibotsing’.

De komst van ‘snordersdienst’ UberPop zette in 2015 de gemoederen in de taxiwereld flink op zijn kop. Met UberPop kon iedereen die toegang had tot een auto (van na 2004) sporadisch of structureel taxichauffeur spelen. Hoewel de klanten zeer tevreden waren met de lage prijs en het gemak van het bestellen, beoordelen en betalen van een taxi via een app, was al snel duidelijk dat deze dienst tegen de bestaande taxiregulering in ging. De rechter bestempelde de dienst dan ook al snel als illegaal.

Toch bleef Uber, met het argument dat de regels verouderd waren en moesten worden aangepast, in afwachting op het hoger beroep doorgaan met de dienst. En stonden we in die periode aan de vooravond van een nieuwe taxioorlog.

Taxibotsing
Documentairemaker Frans Bromet, je kent hem nog van onder andere het filmpje uit 1999 waar hij mensen vroeg of ze een mobiele telefoon zouden gebruiken, volgde in de meest heftige periode van de UberPop discussie enkele Amsterdamse taxichauffeurs en een UberPop chauffeur. Hij was ook aanwezig bij een grote demonstratie op het Malieveld in Den Haag en ging mee met een actie waar chauffeurs een UberPop taxi klemreden. Op 18 juli 2017 vond de preview van de documentaire ‘Taxibotsing’ plaats in Pakhuis de Zwijger, gevolgd door een nabeschouwnig waar Melanie Peters (directeur Rathenau Instituut) en Martijn Arets in een panel in gesprek gingen met de zaal.

Zowel in de documentaire als in de discussies na de film was de intrinsieke haat tegen Uber voelbaar. De tendens van ‘dit soort bedrijven zijn niet welkom in Europa, laat ze lekker aan hun kant van de plas de boel verzieken’ overstemde iedere discussie. Langzaam werd ook duidelijk dat de afkeer tegen Uber, het bedrijf dat model staat voor een miljardenindustrie uit Silicon Valley dat zich niets aantrekt van de normen en waarden in onze samenleving, niet de enige bron van frustratie is voor de aanwezige chauffeurs.

Het echte probleem
Het echte probleem kwam naar voren uit de gesprekken die volgden. We praten hier over een hechte ‘oude garde’ met eigen waarden en normen die de laatste jaren hun wereld hebben zien veranderen. Zij zagen met lede ogen aan dat er de laatste jaren een generatie nieuwe chauffeurs kwam met een heel andere moraliteit. Chauffeurs die klanten weigeren, afzetten en soms mishandelen. En daarmee het beroep waar zij trots op zijn een slechte naam bezorgen. Maar ook een groep mensen die zich door alle instituties in de steek voelt gelaten. Door de overheid, die keer op keer, soms ieder jaar, de regels veranderde. Ten koste van hun. Zo was de investering in een taxivergunning van 125.000 gulden van de ene op andere dag in lucht opgegaan. En werden zij verplicht om dure inefficiënte meters te installeren.

Daarnaast voelen de traditionele chauffeurs zich in de steek gelaten door hun eigen centrale, de TCA, die stuur- en visieloos lijkt te zijn, het niet voor hun opneemt en alleen met eigen belangen bezig lijkt te zijn. Al met al lijkt dit een groep mensen die het gevoel heeft door iedereen om zich heen structureel in de steek te zijn gelaten. Hun pensioenen verdampt en hun toekomst verpest.

En toen kwam er opeens een partij die alle regels aan zijn laars lapte en hier onder de noemer van innovatie mee weg kwam. En hoewel de rechter de dienst verbood, ging Uber vrolijk door en keek de inspectie toe. Dat was de druppel die de spreekwoordelijke emmer deed overlopen. En hadden de chauffeurs het gevoel dat ze er écht alleen voor stonden.

Wie heeft gewonnen?
Hoewel de rechter de chauffeurs in het gelijk heft gesteld en UberPop nu is verboden, mogen de andere Uber chauffeurs met een fractie van de vereisten waar de ‘normale’ taxichauffeurs aan moeten voldoen opereren. Waar oorspronkelijk leek dat de chauffeurs aan het langste eind hadden getrokken, is het nog maar de vraag of dit ook echt zo is.

Technologie versus maatschappij
De documentaire Taxibotsing laat op een mooie manier zien hoe golven van vernieuwing stuiten op ‘golfbrekers’: mensen en groepen die niets van alle nieuwlichterij moeten hebben en zich er met man en macht tegen verzetten. En de vraag wie er gelijk heeft en of de vernieuwing ook echt vooruitgang is lang niet altijd zo makkelijk te beantwoorden is. Een verhaal heeft immers meerdere kanten. Of we willen of niet.

Daarnaast laat de documentaire ons zien hoe de digitale revolutie impact heeft op de gewone mens. Want die wordt in veel discussies over de waanzinnige technologie nogal eens vergeten. De documentaire laat ook zien dat deze discussies niet op zichzelf staan, maar in veel gevallen een vonk is in een kruitvat dat al lange tijd aan het borrelen is.

Weemoedig achteruitkijken of volle kracht vooruit?
Om tot een goed einde te komen stel ik dan ook voor dat we vaker kijken naar het bredere plaatje. Wat voor stedelijk vervoer willen we eigenlijk? Hoe moet dat eruitzien? En welke rol spelen de diverse partijen hierin. Dit vereist een proactieve overheid die mensen en belangen bij elkaar brengt. En die inziet dat technologie faciliterend is en niet bepalend.

Want dat er dingen veranderen, daar is intussen geen discussie meer over. Wat dat betreft zegt het volgende fragment van taxichauffeur Gerrit in de documentaire genoeg. Na een lofzang over hoe vroeger alles beter was, besluit hij “en ik ben wel realistisch genoeg om ook te begrijpen dat dat nooit meer terugkomt. Net als met Ajax met Johan Cruyff: dat komt nooit meer terug. Dat wil niet zeggen dat je het niet graag zou willen. En dat is met die taxiwereld een beetje hetzelfde.”